Hà Nội có hệ thống di tích dày đặc, với hơn 5.000 di tích. Hệ thống di tích này góp phần làm cho bức tranh di sản văn hóa Thăng Long - Hà Nội thêm phong phú, là tiềm năng để phát triển du lịch, dịch vụ, nhưng đồng thời cũng đặt ra trách nhiệm nặng nề trong việc quản lý, bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị của di tích.
Hình ảnh Khu Di Tích Cổ Loa.
Kho tàng lịch sử, văn hóa vô giá
Nói đến Hà Nội, du khách trong nước cũng như bạn bè quốc tế không mấy người không biết đến những địa chỉ văn hóa như: Hoàng thành Thăng Long, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, đền Ngọc Sơn và khu vực hồ Hoàn Kiếm, đền Phù Đổng, đền Hai Bà Trưng, đình Tây Đằng... Nếu như Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long là một trong những trung tâm chính trị của các thời đại phong kiến Lý - Trần - Lê, thì Văn Miếu - Quốc Tử Giám là trường đại học đầu tiên của Việt Nam, là minh chứng cho truyền thống hiếu học của nước nhà. Đền Hai Bà Trưng (huyện Mê Linh) là một trong những biểu tượng về khí phách anh hùng của phụ nữ Việt Nam; đình Tây Đằng (huyện Ba Vì) với phong cách kiến trúc vô cùng độc đáo, thờ Tam vị thánh Tản Viên (Sơn Tinh, Cao Sơn, Quý Minh) - những anh hùng văn hóa, biểu trưng cho sức mạnh dân tộc trong việc đánh giặc ngoại xâm, trị thủy, bảo vệ mùa màng...
Ngoài những di tích đặc biệt nêu trên, Hà Nội còn có hàng trăm di tích cách mạng kháng chiến. Đó là Nhà lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Vạn Phúc (quận Hà Đông) - nơi Bác Hồ viết "Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến" vào tháng 12-1946, là chùa Một Mái trong khu di tích chùa Thầy (huyện Quốc Oai) - nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp chỉ đạo cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp từ ngày 3-2 đến 2-3-1947, là Nhà lưu niệm Bác Hồ ở xã Cần Kiệm (huyện Thạch Thất) nơi Người hoạt động bí mật trong khoảng thời gian từ ngày 13-1 đến 2-2-1947... Đó còn là di tích chợ Đồng Xuân (quận Hoàn Kiếm) - nơi diễn ra những trận đánh ác liệt của Liên khu 1 anh hùng. Tại đây, ngày 14-2-1947, các chiến sĩ Tiểu đoàn 101 (Trung đoàn Thủ đô) đã chiến đấu với tinh thần quả cảm khiến bộ binh Pháp phải rút khỏi chợ Đồng Xuân, phố Hàng Chiếu, Chợ Gạo... Hay di tích Trung Giã thuộc thôn Xuân Sơn, xã Trung Giã (Sóc Sơn) - nơi diễn ra Hội nghị Quân sự Trung Giã (từ ngày 4 đến 27-7-1954) bàn những vấn đề quân sự sau Hội nghị Giơ-ne-vơ về chấm dứt chiến tranh ở Đông Dương...
Di tích càng trải qua thời gian, qua những thăng trầm của lịch sử, càng có giá trị. Vì lẽ đó, việc gìn giữ, bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị của hệ thống di tích luôn được chính quyền và nhân dân Thủ đô đặc biệt quan tâm.
Nỗ lực bảo tồn, phát huy giá trị
Hằng năm, thành phố dành nguồn kinh phí không nhỏ để khôi phục, gìn giữ và phát huy các công trình di tích. Chỉ tính từ năm 2010 đến nay, trung bình mỗi năm Hà Nội đầu tư xấp xỉ một nghìn tỷ đồng để tu bổ, tôn tạo, chống xuống cấp di tích, trong đó nguồn kinh phí xã hội hóa chiếm hơn 30%. Nhờ nguồn lực này, rất nhiều di tích đã được tu bổ, tôn tạo xứng tầm, điển hình là đền Voi Phục - Thủ Lệ, đền Quán Thánh (quận Ba Đình); đình Tây Đằng, đình Chu Quyến, đền thờ Tản Viên Sơn Thánh (huyện Ba Vì); đình Mông Phụ, đền Và (thị xã Sơn Tây), đền Hai Bà Trưng (huyện Mê Linh), di tích Trung Giã (huyện Sóc Sơn), pháo đài Xuân Canh (huyện Đông Anh), Nhà lưu niệm Bác Hồ xã Cần Kiệm (huyện Thạch Thất)...
Thành phố phân cấp quản lý di tích cho các cấp chính quyền. Theo Quyết định số 11, ngày 2-3-2011 của UBND thành phố Hà Nội, các di tích tiêu biểu do thành phố trực tiếp quản lý; các di tích đã xếp hạng còn lại do UBND các quận, huyện, thị xã quản lý hoặc do Chủ tịch UBND các xã, phường làm đại diện ban quản lý. Di tích chưa được xếp hạng do các quận, huyện, thị xã ủy nhiệm cho xã, phường thành lập Ban quản lý. Một số địa phương đã chủ động tìm hướng bảo vệ và phát huy giá trị di tích. Trưởng phòng Văn hóa -Thông tin huyện Mê Linh Phan Văn Luật cho biết: "Cùng với việc thành lập Ban quản lý, tất cả các xã có di tích đã xếp hạng ở Mê Linh đều cử ra một người có kinh nghiệm, uy tín và tinh thần trách nhiệm cao trông coi di tích thường xuyên. Người trông coi được hưởng mức hỗ trợ 450 nghìn đồng/tháng. Qua đó, huyện nắm bắt được tình trạng của di tích hằng ngày, hằng giờ, từ đó có biện pháp bảo tồn và phát huy phù hợp". Tương tự, huyện Đông Anh đã lập đề án bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa giai đoạn 2011-2015. Hàng nghìn hiện vật trong các di tích ở Đông Anh đã được giám định về tên gọi, vị trí, hình dáng, chất liệu, kích thước, mầu sắc, hoa văn, niên đại, hiện trạng bảo vệ hiện vật... Từ kinh nghiệm của Đông Anh, ngành văn hóa Hà Nội đã và đang tiến hành tổng kiểm kê di tích trên địa bàn thành phố để có những đánh giá tổng thể. Sau đó, sẽ phân loại xem có bao nhiêu di tích, bao nhiêu di tích chùa, bao nhiêu di tích đền..., rồi cắm mốc giới, định vị lại. Đây cũng là khâu quan trọng để từng bước "số hóa" công tác quản lý di sản, nhằm quản lý một cách có hệ thống, hạn chế tối đa sự xâm phạm.
Những thành quả trong việc quản lý, tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị di tích của Hà Nội trong những năm qua không phải địa phương nào cũng làm được. Thành quả ấy được "kiểm chứng" qua thành công của nhiều sự kiện, nhiều công trình tu bổ, tôn tạo di tích trong dịp Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội; qua những dấu son ghi tên di sản Hà Nội trên bản đồ di sản văn hóa thế giới, hay mới đây, Hà Nội có thêm năm di tích quốc gia hạng đặc biệt. Với những thành quả ấy, di tích, di sản Hà Nội không chỉ là những hình ảnh đại diện tiêu biểu cho Thủ đô văn hiến, mà còn đại diện cho cả dân tộc Việt Nam.
PHÚ CƯỜNG
NGUỒN BÁO NHÂN DÂN
Đăng nhận xét